Ochrona Puszczy Białowieskiej jest prawdopodobnie najbardziej newralgicznym tematem wśród wszystkich ekologów, aktywistów, miłośników przyrody oraz naukowców angażujących się w ochronę Polskiej przyrody. Wycinka w Puszczy Białowieskiej na skalę porównywalną z lasami gospodarczymi jest prowadzona od lat pięćdziesiątych XX wieku i trwa nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Można uznać, że ochrona puszczy zaczęła się symbolicznie w roku 1992 kiedy 20 naukowców z Białowieży po raz pierwszy wysłało list otwarty do Ministra Środowiska:
[…] Jesteśmy światkami wyrębu drzew na niespotykaną skalę. Powstające nowe zręby i poszerzane stare, maksy i poszerzane stare, maksymalne wykorzystanie ciężkich ciągników zrywkowych, rozjeżdżone drogi leśne […]. Kontynuowanie takiej działalności nieuchronnie prowadzi do całkowitego zaniku unikatowego charakteru Puszczy Białowieskiej […]. Uważamy za konieczną interwencję Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, która dałaby gwarancję przetrwania Puszczy1.
Listy te były wielokrotnie kierowane do ministerstwa, a organizacjami zajmującymi się nagłaśnianiem problemu w latach dziewięćdziesiątych była przede wszystkim Pracownia na rzecz Wszystkich Istot oraz Liga Ochrony Przyrody. Do dnia dzisiejszego Puszcza Białowieska nie jest w pełni chroniona a ostatnie wydarzenia takie jak zatwierdzenie aneksu do Planu Urządzenia Lasu (PUL) na lata 2012-2021 zwiększającego kilkukrotnie wycinkę przez obecnego Ministra Środowiska, jedynie zaostrzyło konflikt2.
Argumenty przedstawicieli Lasów Państwowych przemawiające za prowadzeniem gospodarki leśnej opierają się głównie na konieczności ochrony surowca jaki niszczeje w trakcie degradacji kornika drukarza. Używa się też argumentów polegających na odwróceniu uwagi: martwe świerki stanowią zagrożenie dla ludzi a wycinka zaatakowanych drzew jest konieczna w trosce o cenne siedliska chronione z mocy prawa w ramach programu Natura 20003.
Odpowiedzią na powyższe argumenty Lasów Państwowych są argumenty ekologów. Przede wszystkim próbuje się przekonywać do tego, aby ścisłą ochroną została objęta cała Puszcza, a nie tak jak w tej chwili, wyłącznie 1/6 jej powierzchni stanowiącej teren Parku Narodowego. Gwarancją różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej jest pozostawienie jej samej sobie. Usuwanie martwego drewna z lasu narusza ekosystem i bioróżnorodność Puszczy. Argument odnoszący się do zagrożeń jakie stanowić mogą przewracające się konary drzew jest nieprawdziwy, ponieważ nigdy w historii Puszczy nie odnotowano takiego wypadku. Zdarzało się jednak, że osoby pracujące przy wycince odnosiły poważne obrażenia. Argument, który moim zdaniem stanowi największą manipulacje to kornik drukarz. Jego obecność jest ważnym elementem kształtującym las naturalny. Stanowi on zagrożenie wyłącznie w lasach gospodarczych nastawionych na produkcję drewna. Kornik nie atakuje zdrowych drzew ale wyłącznie te, które na skutek gwałtownych zmian pogodowych, są osłabione i schorowane. Dzięki degradacji kornika, martwe drewno jest w naturalny sposób usuwane dając jednocześnie możliwość na pojawianie się innych licznych gatunków drzew i roślin4.
Spór pomiędzy Lasami Państwowymi i Ministerstwem Środowiska a ekologami to tak naprawdę spór o sposób w jaki rozumiana jest ochrona Puszczy Białowieskiej. Przedstawicieli LP traktują Puszczę jak las gospodarczy a jej ochrona polegać powinna, ich zdaniem, na ochronie zdrowego drewna i jest to postawa ściśle antropocentryczna. Ekolodzy natomiast uważają, że Puszcza jest chroniona wyłącznie wtedy, gdy nie ingeruje się w jej naturalny ekosystem kierując się postawą biocentryczną. Obie strony wierzą, że działają w ochronie Puszczy Białowieskiej. Zadaniem ruchu ekologicznego jest działanie w taki sposób, by społeczeństwo przyjęło ich biocentryczny punkt widzenia.
Koalicja założona przez Greenpeace Polska została nawiązana między innymi z WWF Polska, Stowarzyszeniem Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Fundacją Dzika Polska, Fundacją Greenmind oraz Fundacją ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Petycję prowadzoną na stronie kochampuszcze.pl podpisało łącznie ponad 180 tys. osób czyniąc ją największą petycją dotyczącą ochrony środowiska jaka była prowadzona w naszym kraju. Aktualnie na stronie udostępniono możliwość wysłania listu do Komisji Europejskiej z której dotychczas skorzystało już ponad 30 tys. osób5.
W połowie kwietnia 2016 roku aktywiści Greenpeace Polska weszli na dach Ministerstwa Środowiska aby rozwiesić baner z napisem „cała puszcza parkiem narodowym”. Na dachu spędzili kilka dni. Wydarzenie to odniosło olbrzymi sukces medialny. Praktycznie każde medium telewizyjne i portale informacyjne z wyjątkiem Telewizji Polskiej S.A., opublikowały w ciągu kilku godzin relacje, które zawierały dokładnie to, co chcieli przekazać aktywiści:
Od lipca 2014 do końca 2015 roku prowadzono wycinki niezgodnie z ustaleniami z UNESCO w strefie wyłączonej z pozyskania drewna. […]. Podczas pozyskania niszczono siedliska gatunków chronionych ujętych w Dyrektywie Siedliskowej UE.
Sukces ten, był poprzedzony publikacją raportu „Cała Puszcza Parkiem Narodowym. Raport z monitoringu Puszczy Białowieskiej”. Powstał on dzięki grupie aktywistów, którzy na początku 2016 roku przeprowadzali terenową kontrolę aktualnie realizowanej gospodarki leśnej6.
Dwudziestego trzeciego maja 2016 roku przedstawiciele Greenpeace i Fundacji Dzika Polska pojawili się na scenie brukselskiej konferencji „Looking #Beyondwood” podczas wystąpienia Ministra Środowiska z banerem „Don’t cut Białowieża Forest”. Wywołało to reakcję gości konferencji, którzy zaczęli klaskać. Jak zakończy się spór o Puszczę Białowieską? Mam nadzieję, że zostanie rozwiązany podobnie jak ten, dotyczący obwodnicy augustowskiej czyli, że Ministerstwo Środowiska wycofa aneks do Planu Urządzenia Lasu pod wpływem interwencji ze strony Komisji Europejskiej7.
- S. Kossak, Saga Puszczy Białowieskiej, Marginesy, Warszawa 2016, s. 452.
- Wycinka Puszczy Białowieskiej zatwierdzona. Leśnicy wytną cztery razy więcej drzew niż planowano, Newsweek 2016, http://polska.newsweek.pl/wycinka-puszczy-bialowieskiej-zatwierdzona-minister-srodowiska-jan-szyszko,artykuly,382769,1.html
- Kornik w Puszczy, Lasy Państwowe 2016, http://www.lasy.gov.pl/informacje/aktualnosci/puszcza-bialowieska
- Wajrak przyłapuje Lasy Państwowe na 10 manipulacjach. I obala je punkt po punkcie, Gazeta Wyborcza 2016, http://wyborcza.pl/1,75398,19826473,wajrak-przylapuje-lasy-panstwowe-na-10-manipulacjach-i-obala.html
- Strona założona przez koalicję organizacji pozarządowych Kocham Puszczę, http://kochampuszcze.pl
- T. Zieliński, Greenpeace na dachu ministerstwa. „Cała puszcza parkiem narodowym”, TVN Warszawa, http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,greenpeace-na-dachu-ministerstwa-cala-puszcza-parkiem-narodowym,199283.html; Cała Puszcza Parkiem narodowym. Raport z monitoringu ochrony Puszczy Białowieskiej, http://kochampuszcze.pl/patrole/Raport_Patrole_Lesne.pdf
- Zaskakujący apel o ratowanie Puszczy Białowieskiej w Brukseli, Greenpeace 2016, http://www.greenpeace.org/poland/pl/wydarzenia/polska/Zaskakujacy-apel-o-ratowanie-Puszczy-Bialowieskiej-w-Brukseli/
