Zielny anarchizm jest postawą najbardziej radykalną wśród osób zajmujących się ekologią. Jest to połączenie głębokiej ekologii z anarchizmem, który w definicji i potocznym rozumieniu, jest skrajną postawą polityczną. Zielony anarchizm jest połączeniem ekologii i anty-kapitalizmu w możliwie najpełniejszej formie. Zielony anarchizm, podobnie jak inne nurty np. ekofeminizm, nie powinien być, moim zdaniem, traktowany zbyt dosłownie. Jest to raczej sposób postrzeganie otaczającej nas rzeczywistości poprzez krytykę kapitalizmu oraz szukanie nowej alternatywnej drogi na rozwój człowieka.
Jak należy rozumieć anarchizm?
Anarchizm – słowo, które w interpretacji sprawia więcej problemów niż jakakolwiek inna doktryna polityczna. Anarchizm zamiast być jednolitym systemem, jest on jego zaprzeczeniem. Synonimem anarchizmu jest nieład i bezprawie ale tak rozumiany, nie odnosi się do jego definicji ale do możliwych skutków anarchizmu, które niekoniecznie muszą nastąpić. Nie jest to więc istota anarchizmu ale jego przejaw – definiowany jako opozycja do ugruntowanego systemu. Uznanie tego za prawdę absolutną ma na celu utwierdzenie nas w przekonaniu, że rząd jako instytucja jest niezbędny w prawidłowym działaniu społeczeństwa.
Istotę anarchizmu należy rozumieć jako: uwolnienie twórczej jednostki tj. dążenie do indywidualnej wolności, która w swym działaniu nie ogranicza wolności innych osób. Przenosząc to na całe społeczeństwo, jest to przekonanie, że może ono funkcjonować jako zdrowe społeczeństwo, które definiuje się samo i nie wymaga do tego, odgórnie narzuconej władzy – tutaj również, władzy w formie przemocy a także, przemocy symbolicznej (zmuszanie ludzi do myślenia w określony dla danego systemu sposób).
Czym jest wolność dla anarchistów?
Czy możliwa jest wolność absolutna? Oczywiście że nie, tak jak niemożliwe jest zlikwidowanie władzy w sensie ogólnym (nawet jeżeli protoplaści anarchizmu wierzyli, że taki stan jest możliwy). Łatwiej o anarchizmie rozmawia się, gdy potraktuje się go jak pewien prąd myślowy mający na celu, dążenie do wyzwolenia możliwie jak największej wolności człowieka. Tak rozumiany anarchizm pojawia się w pismach współczesnych anarchistów, których celem nigdy nie było zburzenie parlamentu – ewentualnie, likwidacja przywiązania do państwa oraz bezkrytyczne tolerowanie go!
Wolność pozytywna czyli „wolnoćć do” to np. prawo do głosowania, wolność słowa, zgromadzeń… Wolność negatywna (tutaj taka sama jest w anarchizmie) to „wolność od” czyli, wolność od tortur, przymusu, wyzysku, narzucanych ideologii, represji społecznych… Dążenie do takiej wolność jest nie tylko podstawą naszego zdrowia psychicznego (np. u Fromma) ale jest ona podstawą bycia jednostką autonomiczną i niezależną. Jest to zdolność do podejmowania decyzji i bycia odpowiedzialnym za nie oraz wiara, że decyzje takie, zawsze podejmujemy samodzielnie. Jest to również postawa, mająca na celu sprzeciw wobec wszelkim formom dyskryminacji oraz nierówności. Anarchizm to wiara, że wszyscy ludzie są sobie równi bez względu na wiek, płeć, orientację i tożsamość seksualną, narodowość oraz religię i na tym opierają bycie jednostką w pełni społeczną.
Zielony anarchizm
Zielony anarchizm jest formą anarchizmu, który poza jego ogólnymi założeniami, skupia się na problemach ekologii. Jest to biocentryczna postawa mająca na celu promowania nie tylko solidarności międzyludzkich ale również pomiędzy człowiekiem a środowiskiem naturalnym. Cechami szczególnymi takiego anarchizmu jest promowanie weganizmu oraz praw zwierząt (ang. veganarchism). Jest to wiara w zrównoważony rozwój, prowadzenie polityki ekologicznej oraz działania na rzecz bioróżnorodności. W przeciw
ieństwie do innych doktryn proekologicznych (np. zielonego socjalizmu, zielonego liberalizmu), zieloni anarchiści nie rezygnują ze swojego krytycznego stosunku wobec instytucji państwa. Uważają że jego obecność stanowi zagrożenie dla wolności człowieka, społeczeństwa oraz… środowiska naturalnego! Znaczna część zielonych anarchistów uważa również, że postęp technologiczny nie rozwiąże w pełni problemów środowiska naturalnego (ang. anarcho-primitivism). Dlatego postulują powrót do bardziej pierwotnego życia, którego istotnym przejawem jest rezygnacja z nadmiernej konsumpcji, zielony minimalizm oraz ruch Zero Waste!
Wpływ na rozwój zielonego anarchizmu mieli miedzy innymi Henry David Thoreau, Lew Tołstoj oraz Elisee Reclus. Współcześnie między innymi cytowany przeze mnie w innych artykułach Arne Næss. Oni sami, również poza rozwojem ideologii anarchistycznej, stanowią podstawę dla nurtu głębokiej ekologii. Eko-anarchizm oraz głęboka ekologia ma zbieżne podłoże intelektualne oraz cele formułowane przez ich przedstawicieli. Zbieżność polega głównie na krytyce systemu kapitalistycznego, który wraz z nieograniczonym wzrostem, stanowi aktualnie największe zagrożenie dla środowiska.
Podsumowanie
W ideologii kapitalistycznej uważa się, że jeżeli jesteśmy w stanie coś osiągnąć to powinniśmy to zrobić. W ten sposób pozbawiamy się moralnego uzasadnienia naszych celów. Czy lot na księżyc przyczynił się do rzeczywistego rozwoju ludzkości? Czy pozytywny wpływ na rozwój jednostki ludzkiej miało zaprojektowanie bomby termojądrowej? Jeżeli potwierdzą się analizy większości klimatologów – będziemy zmuszeni zatrzymać bezmyślny, niczym nieograniczony wzrost gospodarczy. Trzeba będzie zacząć myśleć o poprawie jakości życia jednostki ludzkiej, które nie polega na wyłącznie na wzroście materialnym. A przygodę z zielonym anarchizmem proponuję zacząć od książki “Walden, czyli życie w lesie”.
