Dlaczego chronimy przyrodę?

0
17534
views

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule “Dlaczego chronimy przyrodę?”. Ludzie na całym świecie różnią się od siebie i nie wszystkie argumenty przemawiają z taką samą siłą. W artykule przedstawiłem różne motywy jakie przemawiają za ochroną przyrody. W niniejszym tekście sugerowałem się głównie rozróżnieniem jakiego dokonała E. Symonides w książce “Ochrona przyrody” (2008).

Motywy religijne

Kwestie związane z motywami religijnymi są sporne lub niezrozumiałe w świecie zachodu w jakim żyjemy. Kultury wschodnie a w szczególności hinduizm, są bardzo związane z naturą i przyrodą. To właśnie w Indiach zrodził się ekofeminizm w swoim najbardziej wymownych kształcie. Wyznawcy hinduizmu modlą się czasami o zachowanie pokoju w “głębinach oceanów i pośród traw”. W Islamie, kulturze nam bliższej geograficznie, również można znaleźć elementy motywów religijnych. Zgodnie z Koranem, Bóg (Allah) stworzył człowieka, by ten opiekował się ziemią i zwierzętami ją zamieszkującymi. W ostatnich latach powstało kilka organizacji których celem jest promowanie świadomości ekologicznej w kulturze Islamu, np. ifees. Ale motyw religijny nie musi być związany bezpośrednio z religią w jej wąskiej definicji. Ekologiczność dla wielu stanowić może formę duchowości ponad-religijnej i jestem całkowicie przekonany, że wiele osób z którymi miałem do czynienia, żyje w taki właśnie sposób – traktując ekologię jak religię.

Motywy estetyczne

Motywy estetyczne, w przeciwieństwie do religijnych, są motywami bardziej antropocentrycznymi. Nie chodzi tu tylko o to, że las cieszy oko, ale również, że obecność drzew w mieście zwiększa wartość deweloperską mieszkań. Okazuje się jednak, że ma to swoje negatywne strony. Drzewa, poza tym że filtrują nam powietrze oraz cieszą nasz zmysł estetyczny, zasłaniają światło – to, które powinno przedostawać się do okien. Jednym to nie przeszkadza, ponieważ wolą za oknem widzieć zieleń, inni narzekają na problemy zdrowotne i wolą zieleń oglądać u sąsiada.

Pamiętajmy jednak, że poza światłem, potrzebujemy też koloru zielonego – to właśnie zieleń spośród wszystkich kolorów, ma najbardziej dobroczynny wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Zieleń działa uspokajająco, pozwala się rozluźnić oraz rozluźnia nasz zmysł wzroku. Jest to kolor najbardziej naturalny dla naszego postrzegania świata. Każda inna barwa, z wyjątkiem błękitu i odcieni szarości, skupia na sobie naszą uwagę i to skupienie męczy nasz wzrok, który widząc zieleń, dosłownie odpoczywa.

Motywy patriotyczne

Symonides (2008) zauważyła, że według pisarzy oraz filozofów, ochrona przyrody powinna być elementem patriotycznego wychowania każdego młodego pokolenia. Absurdalne jest skupianie patriotyzmu wyłącznie na historii. W psychoanalizie takie zorientowanie na przeszłość, zawsze budziło analityczny niepokój. U Fromma, taka cecha była elementem orientacji analnej i sugerowała poważne problemy psychiczne związane z frustracją i niską samooceną. Nie twierdzę jednak, że historia sama w sobie powinna być zapomniana – w rzeczywistości myślę coś zupełnie przeciwnego. Nasza przeszłość historyczna stanowi fundament do budowania przyszłości – lepszej i bardziej przyjaznej człowiekowi a także naturze. Dlatego też, nie ma nic bardziej patriotycznego od troski o środowisko naturalne. Lokalnie – jest dbałość o jakość powietrza i zachowanie piękna przyrody polskiej. Globalnie – jako zmierzanie do niezależności energetycznej w kraju oraz współpraca międzynarodowa przy niwelowaniu skutków globalnego ocieplenia.

Motywy ideowe

Pośrednio związane z szeroko rozumianą religijnością. Motyw ideowy jest elementem głębokiej ekologii. Jest to bezinteresowna ochrona przyrody. Przyroda, wbrew starotestamentowym zapisom, nie należy do nas a my, jesteśmy jej częścią. Jeżeli niszczymy przyrodę, mamy wobec niej niepisany dług, który staramy się wobec niej spłacić chroniąc to, co jeszcze nie jest zniszczone. W praktyce jednak, jest to wyłącznie niwelowanie skutków naszej destrukcyjnej działalności. Motywem bezpośrednim są wyrzuty sumienia wobec przyrody. Wydaje mi się, że takie uczucie towarzysze wszystkim ludziom czynnie zaangażowanym w ekologiczny ruch społeczny.

Motywy egzystencjalne i zdrowotne

Pomimo olbrzymiego postępu technicznego nadal pozostajemy od niej zależni. Dlatego też, motywem egzystencjalnym jest zachowanie przyrody dla możliwości przeżycia człowieka na ziemi. Bez przyrody przestaniemy istnieć. Zachowanie jej w dobrym stanie, stanowi cel jej ochrony. Używając pewnej alegorii, w ochronie chodzi o to, by nie ściąć ostatniego drzewa. Nasza planeta jest jak Wyspa Wielkanocna – jej niszczenie, jeśli będzie nieograniczone – może doprowadzić do katastrofy.

W mniej demonicznym sensie ale równie ważnym, jest ochrona przyrody ponieważ zapewnia ona nam zdrowie. Im bardziej ją niszczymy, tym bardziej narażeni jesteśmy na szereg problemów takich jak – chemiczne środki ochrony roślin, czystość powietrza oraz zdrowie psychiczne. Na świecie istnieje jeszcze mnóstwo nieodkrytych roślin z których potencjalnie moglibyśmy wytwarzać lekarstwa dla nas, jak i dla przyszłych pokoleń. Zanik bioróżnorodności biologicznej oraz szóste wymieranie do jakiego doprowadziliśmy, mocno ograniczyło nasze możliwości. Również dla biotechnologii (tej potencjalnej) istnieje poważne zagrożenie związane z zmniejszoną pulą genową z jakiej może ona korzystać.

Motywy naukowe

Motywy takie są związane z bioróżnorodnością roślin oraz genów. W ochronie przyrody istotne jest tworzenie naturalnych środowisk oraz tworzenie banków genowych dla rozwijającej się biotechnologii. Ochrona w naturalnym miejscu występowania gatunków nazywana jest ochroną in situ. Ochrona poza naturalnym miejscem to ochrona ex situ. Obie formy takiej ochrony będą odgrywały kluczowe znaczenie w przyszłości – jest to wychodzenie naprzeciw wymieraniu gatunkowemu z jakim mamy do czynienia w chwili obecnej. Czas zweryfikuje czy tworzenie rezerwatów oraz banków genowych, wystarczy aby uniknąć katastrofy.

Dlaczego chronimy przyrodę?

Wszystkie wyżej wymienione motywy były znane od najdawniejszych czasów. Nachodziły się one na siebie i nigdy nie występowały całkowicie samodzielnie. Stopień motywów jest różny w zależności od położenia geograficznego a w szczelności, od uwarunkowań społeczno-kulturowych. Ludzie różnią się nie tylko systemem wartości, ale kulturą. To, co dla jednych ma znaczenie ponad-materialne, dla innych jest rozumiane wyłącznie w relacji korzyści i strat. Świadomość różnych motywów oraz im przypisanych argumentów, pomaga dotrzeć do wielu grup społecznych w obrębie jednej kampanii społecznej.